MAARSSEN - In de podcast Vogelvrij stellen journalisten Lisa Dekker en Jiri Glaap dat het ruim 11 jaar jaar na het vertrek van de machtige oud-wethouder Sjoerd Swane uit Maarssen nog altijd onrustig is in de gemeente Stichtse Vecht. Integriteitskwesties, ruzies en zelfs een bedreiging teisteren de gemeenteraad. Een gesprek met drie raadsleden en een kandidaat-raadslid schetst een opmerkelijk beeld.

Gearresteerd, veroordeeld en verdwenen. Sjoerd Swane, een machtig politicus uit Maarssen had daar jaren geleden alle touwtjes in handen en deinsde er niet voor terug zijn macht te misbruiken. Hij verdween spoorloos, nadat hij in 2011 werd veroordeeld voor fraude en corruptie. Wie is Sjoerd Swane? Hoe liep hij tegen de lamp? Is er inmiddels veel veranderd in Maarssen? En waar is Sjoerd Swane nu?

Journalisten Lisa Dekker en Jiri Glaap van RTV Stichtse Vecht en RTV Utrecht duiken voor de podcast Vogelvrij in het mysterie van de verdwenen wethouder. Vogelvrij is te beluisteren via deze site of in je favoriete podcast-app.

In 2005 verschijnt het rapport Heldere Grenzen over Sjoerd Swane en de bestuurscultuur in de gemeente Maarssen. In het rapport staan opmerkingen en aanbevelingen over de bestuurscultuur. De onderzoekscommissie schrijft dat er sprake is van verstoorde verhoudingen onder raadsleden, er zijn harde omgangsvormen tussen partijen en er is een te dominante wethouder. Er wordt geconcludeerd dat er iets moet veranderen aan de bestuurscultuur in Maarssen, wat inmiddels is opgegaan in de gemeente Stichtse Vecht. Maar is dat ook gebeurd?

Onrust

Na Swane’s vertrek uit de gemeente Maarssen blijft het onrustig. Ook na 2005 is de bestuurscultuur onderwerp van aandacht in verschillende rapporten. Zo wordt er in een rapport uit 2009 gesproken over "een naar binnen gekeerde blik", een problematische bestuurscultuur "die wethouders uitnodigt tot opportunistisch gedrag" en heerst er "een angstcultuur onder ambtenaren".

Opvallend is dat er in 2021 nog steeds sprake is van een angstcultuur onder ambtenaren. In exitgesprekken vertellen ambtenaren van de gemeente Stichtse Vecht onder meer dat ze "moe zijn gestreden" en dat "nee zeggen een no go is". De gemeenteraad voerde daarom in september vorig jaar nog een spoeddebat.

In diezelfde periode vertrekt plotseling wethouder Jeroen Willem Klomps (VVD). Raadslid Ron Druppers (Lokaal Liberaal) zei destijds daarover: "Er is niemand die dit verwacht had. Of zijn aftreden iets te maken heeft met het gedoe binnen de ambtelijke organisatie? Ik kan me bijna niet voorstellen dat het er níets mee te maken heeft."

Politiek wapen

Integriteit is een pijnlijk onderwerp binnen de gemeente Stichtse Vecht, concludeert fractievoorzitter Joseph Toonen van de PvdA in de derde aflevering van de podcast Vogelvrij. “In de gemeente Stichtse Vecht moet je niet zomaar tussen neus en lippen door het woord integriteit gebruiken, want dat ligt enorm gevoelig.” Volgens Toonen zou dit weleens kunnen komen door de Swane, die als politicus niet integer was en zijn macht in de gemeente misbruikte.

Ook worden integriteitskwesties door raadsleden in Stichtse Vecht regelmatig ingezet als politiek instrument om andere politici te beschadigen. Dat zegt fractievoorzitter Albert Gemke van GroenLinks. In 2018 kwam de integriteit van wethouder Linda van Dort van GroenLinks in het geding door een melding van Lokaal Liberaal. Volgens Gemke heeft het in twijfel trekken van haar integriteit er bij haar behoorlijk ingehakt.

In 2019 stapt wethouder Van Dort onverwachts op. Enige tijd later maakt GroenLinks bekend dat bedreigingen de reden zijn van haar vertrek. Onder raadsleden blijft het angstvallig stil. Gemke noemt de cultuur in de gemeenteraad in dit geval "geen veilig klimaat" en spreekt van een machocultuur.

De podcastmakers doen navraag over deze bedreigingen bij destijds waarnemend burgemeester Yvonne van Mastrigt. Zij reageert niet en verwijst door naar de gemeente Stichtse Vecht. Die gemeente wil hier geen commentaar op geven.

Vogelvrij

In de podcast houden journalisten Lisa Dekker en Jiri Glaap lokale politici Joseph Toonen (PvdA), Albert Gemke (GroenLinks), Rob Roos (Streekbelangen) en kandidaat-raadslid Peter van Dam (D66) een lijst met negentien opmerkelijke politieke gebeurtenissen voor.

Drie opmerkelijke zaken die zich in de afgelopen jaren hebben voorgedaan worden in de podcast nader besproken: de val van D66, de wonderbaarlijke terugkeer van wethouder Frank van Liempdt (Lokaal Liberaal) en de bedreigingen aan het adres van oud-wethouder Linda van Dort (GroenLinks).De grootste partijen in Stichtse Vecht zijn Lokaal Liberaal (9 zetels) en de VVD (5 zetels). Zij willen na meerdere verzoeken niet praten over gebeurtenissen in de raad of binnen hun eigen partijen, integriteit, Sjoerd Swane en de bestuurscultuur. Ook huidig burgemeester Ap Reinders is niet op een uitnodiging voor een gesprek ingegaan.

Luister hier naar aflevering 3 – Vuil spel: