RTV Stichtse Vecht

Onthullend archief toont de man die oud-wethouder Sjoerd Swane probeerde te ontmaskeren

MAARSSEN - Wie is de persoon die oud-wethouder Sjoerd Swane uit Maarssen jarenlang heeft proberen te ontmaskeren als een fraudeur? Dat is een vraag die nooit beantwoord is in de tijd dat Swane een machtige positie had in de gemeente aan de Vecht. Een omvangrijk archief geeft daar jaren later antwoord op. Zijn naam: Ton Bohnenn.

Tijdens het maken van de podcast Vogelvrij krijgen journalisten Lisa Dekker en Jiri Glaap een onthullend archief in handen vol documentatie, onderlinge correspondentie en bewijsstukken over de frauduleuze rol van oud-politicus Sjoerd Swane en andere betrokkenen. Swane maakte 23 jaar lang de dienst uit in Maarssen als wethouder, raadslid en Statenlid. In 2011 werd hij veroordeeld voor een gevangenisstraf van twee jaar, omdat hij geld had aangenomen van projectontwikkelaars in ruil voor meer woningen bij nieuwbouwproject Op Buuren in Maarssen. Sinds dat jaar is hij spoorloos verdwenen.

Een groep anonieme inwoners uit Maarssen probeerde jarenlang aan te tonen dat Swane frauduleus bezig was. Dat deed de groep door anonieme brieven, documenten en bewijsstukken aan politici te sturen. Uit de in handen gekregen correspondentie blijkt dat Ton Bohnenn nauw betrokken was bij de groep anonieme burgers. Zij wilden Swane politiek en zakelijk gezien uitschakelen. Uit het archief blijkt dat Bohnenn daar een leidende rol in heeft gespeeld. Hij coördineerde het verzet en onderhield contact met andere leden van de anoniem opererende groep.

Verantwoording:

Ton Bohnenn is de enige die we op basis van het archief kunnen koppelen aan de groep anonieme brievenschrijvers. In de stukken gaan meerdere namen rond, alleen Bohnenn is degene die vraagt om 'zijn sporen eruit te poetsen', waarmee hij zelf aangeeft direct betrokken te zijn.

De bijdragen van anderen kunnen ook verzameld zijn door de houder van het archief en daarvan is dus niet duidelijk of zij zelf ook direct betrokken zijn geweest bij het opstellen van de anonieme brieven.

De namen van deze mogelijk andere betrokkenen maken we daarom niet bekend. Ook omdat we de gevolgen voor hen niet kunnen overzien.

Bohnenn is een bekende Maarssenaar. Hij werd gezien als invloedrijk in Maarssen en was lang bewoner van buitenplaats Vechtoever. Bohnenn zocht in de openbaarheid de confrontatie met Swane, maar deed dit dus ook in het diepste geheim. Zo valt in een e-mail uit juni 2004 te lezen: "Als je deze e-mail aanpast en (alle sporen van mij er helemaal uitpoetst) dan kan je hem m.i. integraal aan de burgemeester doorsturen. Bel me even in de loop van de dag of fiets langs voor eventueel verder overleg. We zijn de hele dag vrij, doen vandaag echt helemaal niks, alleen in de tuin zitten. Ton.”

Jarenlang onderzoek

Het archief geeft verder inzicht in het onderzoek door Bohnenn en anderen naar Swane. Mailwisselingen tussen Bohnenn en andere betrokkenen laten zie hoe ze stapje voor stapje veder kwamen in hun onderzoek. Een eerste aantekening in het archief is een handgeschreven brief van Bohnenn uit 1998: “Bijgaand 'infopakket' wat ik tot nu toe boven water heb. De b.v.'s van Swane heb ik nog niet bekeken", staat er onder andere. Later in de brief schetst Bohnenn een onderonsje tussen Sjoerd Swane en een makelaar over het realiseren van flats. "d'Hondt heeft Swane, toen nog ro [Ruimtelijke Ordening – red.], 2 x teruggefloten.”

Als Swane in de jaren '90 een plan presenteert om in de spreekwoordelijke achtertuin van Bohnenn hoogbouw te plaatsen, krijgt de politicus een tegenstander die niet meer loslaat. Bohnenn vindt medestanders onder inwoners, ambtenaren van de gemeente Maarssen en enkele politici. Ze wisselen documenten (o.a. bedrijfsinformatie), ervaringen en getuigenissen uit. Het zijn de bewijsstukken die ze later anoniem zullen sturen naar burgemeester van der Sluis, gemeenteraadsleden, Statenleden en commissaris van de Koningin Boele Staal. Ook brengen ze het knooppunt van belangen van Swane in kaart.

Luis in de pels

In 2003 dient Bohnenn zelf ook een bouwplan in bij de gemeente Maarssen. Die stelt dat Bohnenns bouwplan gelijk staat aan projectontwikkeling en niet past binnen de criteria van 'Vechts' bouwen. Dat schiet bij Bohnenn in het verkeerde keelgat. Jaren later zou Bohnenn in een artikel van het Financieel Dagblad hierover zeggen dat VVD-politici in Maarssen jarenlang hun macht hebben misbruikt. “Er kregen hier mensen bouwvergunningen die normale mensen nooit zouden krijgen”, zei hij daarover.

Bohnenn is niet alleen luis in de pels van Sjoerd Swane. Hij verdenkt de hele lokale VVD en enkele ambtenaren ervan zich met schimmige zaken en vriendjespolitiek bezig te houden. De brievenschrijvers brengen de belangenverstrengeling in kaart en stellen onder andere dat projectleiders van de gemeente Maarssen voorrang hebben gekregen in het bouwproject Bolensteinseweg; partijgenoten van de VVD zouden ook voorrang hebben gekregen en die woningen met veel winst hebben doorverkocht. Het blijft bij verdenkingen.

Er kregen hier mensen bouwvergunningen die normale mensen nooit zouden krijgen."

• Ton Bohnenn

Kritiek op de VVD deelt Bohnenn ook op vergaderingen van de bewonersvereniging waar hij lid van is. Aantekeningen daarvan en onderliggende correspondentie zitten ook in het archief. Het leidt in het jaar 2000 zelfs tot een kort geding als VVD-partijvoorzitter Dick van der Wal Bohnenn voor de rechter daagt. De uitlatingen van Bohnenn zijn volgens hem ‘bijzonder grievend en tasten zijn eer en goede naam aan’. Het vonnis valt uiteindelijk in het voordeel van Bohnenn. Dick van der Wal moet de kosten à 1530 gulden van het kort geding betalen.

"Hoge bomen vangen veel wind, dat zei de rechter toen". Dat vertelt voormalig makelaar en partijvoorzitter Dick van der Wal nu. Volgens de rechter mocht Bohnenn die uitlatingen doen. "Ja, en als je aan de top van iets staat zoals ik destijds, dan kun je zulke uitspraken van iemand verwachten en moet je maar mee omgaan." Van der Wal weerspreekt dat hij betrokken is geweest van zaken waar Bohnenn hem van heeft beticht.

Uit het archief blijkt dat Bohnenn jarenlang Swane probeerde te ontmaskeren. Dat is uiteindelijk gelukt. Op 1 augustus 2012 overleed hij. Hij zal dus nooit weten wat er met Swane is gebeurd en waar hij op dit moment is. Ton Bohnenn, een Maarssenaar die zich durfde te verzetten tegen de macht van Swane, werd 68 jaar. Hij laat geen kinderen na.

Luister hier naar aflevering 4 van de podcast Vogelvrij.